Do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, năm 2021, 2022, số lượt tiếp công dân, số đơn, thư của công dân gửi đến các cấp, các ngành giảm so với các năm trước; tuy nhiên, từ năm 2023 đến nay, khi đại dịch đã được kiểm soát, mọi hoạt động được bình thường hóa, tình hình khiếu nại, tố cáo có xu hướng tăng trở lại; một số vụ việc công dân đi thành đoàn đông người; khiếu nại, tố cáo kéo dài, vượt cấp. Nội dung các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân chủ yếu liên quan đến các lĩnh vực như thu hồi, bồi thường quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án; đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất; việc thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai; tranh chấp quyền sử dụng đất; việc thực hiện các chế độ, chính sách...

Nội quy, quy chế, lịch tiếp công dân được công bố công khai và niêm yết tại địa điểm tiếp công dân để đông đảo nhân dân tiếp cận, theo dõi, thực hiện. Địa điểm tiếp công dân được sắp xếp, bố trí cơ bản thuận tiện, đảm bảo các điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện phục vụ công tác tiếp công dân thường xuyên, định kỳ, đột xuất. Cán bộ, công chức được phân công thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân thường xuyên được lựa chọn đảm bảo có đủ trình độ, kiến thức và kỹ năng để ghi nhận ý kiến, tư vấn, hướng dẫn công dân thực hiện khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo quy định của pháp luật. Hệ thống sổ tiếp công dân, sổ theo dõi đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân về cơ bản được thực hiện ghi chép đầy đủ theo quy định. Việc bảo đảm chế độ, chính sách cho cán bộ, công chức tiếp công dân đã được quan tâm.

Từ ngày 01/01/2021 đến hết ngày 31/12/2023, các cơ quan hành chính của tỉnh đã tiếp tổng số 19.399 lượt công dân đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh, trong đó tiếp lần đầu 15.105 lượt, tiếp nhiều lần 4.294 lượt, có 62 lượt đoàn đông người (liên quan đến 38 vụ việc). Thực hiện quy định về tiếp công dân định kỳ, đột xuất của người đứng đầu cơ quan, đơn vị, lãnh đạo các cơ quan hành chính của tỉnh đã tiếp tổng số 8.298 lượt công dân (chiếm 42,8% tổng số lượt tiếp công dân của các cơ quan hành chính của tỉnh), trong đó: lãnh đạo cấp tỉnh tiếp 820 lượt; lãnh đạo cấp huyện tiếp 2.593 lượt; lãnh đạo cấp xã tiếp 4.518 lượt và lãnh đạo các sở, ngành của tỉnh tiếp 367 lượt công dân.

Về cơ bản, việc tiếp nhận, xử lý, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân đã được các cấp, các ngành trên địa bàn tỉnh thực hiện đảm bảo trình tự, thủ tục, thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh tiếp nhận thông qua công tác tiếp công dân, qua đơn thư của công dân và được chuyển đến bởi cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền được các cấp, các ngành tiếp nhận, phân loại, xử lý theo quy định, đồng thời báo tin cho công dân.

Trong 3 năm, các cơ quan hành chính của tỉnh đã tiếp nhận 21.712 đơn các loại, trong đó có 1.621 đơn khiếu nại, 596 đơn tố cáo và 19.495 đơn kiến nghị, phản ánh. Số đơn đủ điều kiện xử lý là 13.464 đơn (chiếm 62% tổng số đơn tiếp nhận), trong đó có 239 đơn khiếu nại, 106 đơn tố cáo và 13.119 đơn kiến nghị, phản ánh. Tỉ lệ giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền khá cao. Đơn khiếu nại: đã giải quyết xong 198/239 vụ việc thuộc thẩm quyền (đạt 82,8%), trong đó: giải quyết một lần là 150 vụ việc, giải quyết lần 2 là 48 vụ việc. Đơn tố cáo: đã giải quyết xong 92 vụ việc thuộc thẩm quyền (đạt 86,8%), trong đó giải quyết một lần là 88 vụ việc, giải quyết lần 2 là 04 vụ việc. Chất lượng giải quyết khiếu nại, tố cáo cũng được nâng lên khi việc giải quyết lần hai đa số giữ nguyên quyết định giải quyết khiếu nại, kết luận giải quyết tố cáo lần đầu; kết quả khởi kiện các vụ án hành chính đối với quyết định, văn bản xử lý, giải quyết khiếu nại của công dân: Tòa bác yêu cầu khởi kiện 11 vụ, đình chỉ 01 vụ và công dân rút đơn khởi kiện 03 vụ trên tổng số 16 vụ.

Mặc dù không phát sinh điểm nóng về khiếu nại, tố cáo ở các địa phương, tuy nhiên, tình hình khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân trên địa bàn tỉnh vẫn còn diễn biến phức tạp, nhất là ở các địa phương có nhiều dự án phải thực hiện thu hồi, bồi thường, giải phóng mặt bằng. Việc thực thi nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức vẫn còn để xảy ra sai sót, vi phạm dẫn đến việc người dân bức xúc và phát sinh khiếu nại, tố cáo. Việc tiếp nhận, xử lý, giải quyết đơn của một số đơn vị cấp huyện, cấp xã còn chưa đảm bảo quy định như: Phân loại đơn không chính xác; thụ lý, giải quyết khiếu nại khi việc ủy quyền chưa đảm bảo; thụ lý, giải quyết không đúng thẩm quyền, không đảm bảo nội dung dẫn đến phải giải quyết lại hoặc hủy quyết định thụ lý, quyết định giải quyết... Nhiều vụ việc giải quyết, trả lời đơn của công dân còn chậm, muộn, không đảm bảo thời hạn. Chất lượng thẩm tra, xác minh trong quá trình giải quyết khiếu nại, tố cáo có trường hợp còn có sai sót, chưa xem xét hết các nội dung, căn cứ dẫn đến vụ việc phải xem xét, giải quyết nhiều lần. Việc xử lý, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân vẫn chưa thực sự hiệu quả, vẫn còn một số trường hợp công dân không đồng thuận với kết quả giải quyết của cấp cơ sở, có đơn thư vượt cấp.

Qua công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo cho thấy công tác quản lý nhà nước của các cấp, các ngành trong các lĩnh vực vẫn còn tồn tại, hạn chế, sai sót dẫn đến phát sinh khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân, đặc biệt là trong lĩnh vực quản lý đất đai như: Quản lý không chặt chẽ để xảy ra tình trạng tự ý lấn chiếm, sử dụng đất trái phép, xây dựng công trình trên đất nông nghiệp; thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai không đảm bảo thời hạn quy định; một số đơn vị cấp xã cấp đất, thu tiền sử dụng đất không đúng thẩm quyền; một số trường hợp đã có quyết định giao đất, đấu giá quyền sử dụng đất, đã nộp tiền sử dụng đất nhưng chưa được giao đất trên thực địa; việc quản lý quỹ đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích tại cấp xã còn lỏng lẻo, để người dân tự ý chiếm hữu, sử dụng, đề nghị cấp quyền sử dụng đất đối với diện tích đất công ích,... Đặc biệt trong thời gian gần đây, số lượng các dự án đầu tư, xây dựng tăng mạnh, trong đó hầu hết các dự án đều có thực hiện thu hồi đất, giải phóng mặt bằng làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của người dân, dẫn đến số lượng khiếu nại, tố cáo có xu hướng ngày càng gia tăng. 

Bên cạnh đó, một số quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo còn thiếu, một số nội dung chưa được quy định rõ ràng, chưa thống nhất với các quy định của pháp luật có liên quan. Một số quy định của pháp luật còn chồng chéo, bất cập, khó thực hiện trên thực tế; một số chính sách, pháp luật vẫn chưa giải quyết được hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người dân dẫn đến khó khăn trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, đặc biệt là trong các lĩnh vực phức tạp, nhạy cảm như đất đai, dân sự,... Một số vụ việc công dân đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất liên quan đến các bản án, quyết định của Tòa án, cơ quan Thi hành án dân sự không thực hiện được do vướng mắc các quy định pháp luật nên dẫn đến khiếu nại, tố cáo kéo dài, không có phương hướng giải quyết. Trong quá trình quản lý nhà nước trên các lĩnh vực, còn nhiều tồn tại mang tính lịch sử rất khó giải quyết vì đã trải qua nhiều thời kỳ, nhiều thế hệ cán bộ, công chức; việc lưu trữ hồ sơ, tài liệu chưa được thực hiện cẩn thận dẫn đến mất mát... Hệ thống hồ sơ địa chính qua các thời kỳ còn chưa đồng bộ, hiện nay vẫn sử dụng song song nhiều loại dữ liệu địa chính như bản đồ địa chính 299, hệ thống hồ sơ địa chính năm 1997, hệ thống hồ sơ chỉnh lý năm 1999,... dẫn đến không thống nhất về dữ liệu. Ý thức, nhận thức pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế. Trên địa bàn tỉnh có một số vụ việc mặc dù đã được các cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết đúng pháp luật, hết quy trình, trình tự, thủ tục; đã rà soát, kiểm tra, trả lời nhiều lần; không phát sinh tình tiết mới; trong đó một số vụ việc đã có văn bản chấm dứt tiếp công dân, chấm dứt giải quyết hoặc có bản án của Tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền,... nhưng công dân vẫn tiếp tục đến Trụ sở Tiếp công dân các cấp hoặc gửi đơn đến các cơ quan để khiếu nại, tố cáo, kiến nghị kéo dài; một số trường hợp yêu cầu, đề nghị của công dân không có căn cứ, không có cơ sở.

Để nâng cao chất lượng công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phản ánh của công dân trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới, UBND tỉnh cần tiếp tục quan tâm chỉ đạo các cấp, các ngành thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả công tác tiếp công dân và giải quyết đơn, thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân; nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu; đẩy mạnh hơn nữa sự phối hợp giữa các cơ quan có trách nhiệm trong việc tổ chức, thực hiện tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, đặc biệt là giữa khối các cơ quan hành chính và khối các cơ quan tư pháp. Nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước trong các lĩnh vực, nhất là lĩnh vực quản lý đất đai, môi trường, chế độ chính sách,... Chỉ đạo thực hiện đầy đủ các quy định về công khai, minh bạch trong các lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực dễ phát sinh khiếu kiện, xử lý nghiêm các hành vi nhũng nhiễu, gây phiền hà, khó khăn đối với người dân, doanh nghiệp nhằm hạn chế phát sinh đơn thư khiếu nại, tố cáo. Tiếp tục chỉ đạo rà soát những vướng mắc, tồn tại, bất cập trong các chính sách, pháp luật hiện hành, đặc biệt là trong công tác thu hồi, giải phóng mặt bằng để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh; trong trường hợp cần thiết, xin ý kiến các bộ, ngành Trung ương để có giải pháp đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người dân. Chỉ đạo tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, đôn đốc việc thi hành quyết định giải quyết khiếu nại, kết luận giải quyết tố cáo đã có hiệu lực; rà soát, chấn chỉnh, xử lý nghiêm các cơ quan, đơn vị, cá nhân có sai phạm, khuyết điểm liên quan đến những khiếu nại, tố cáo của công dân đã được xác minh, kết luận là đúng;  thực hiện nghiêm túc việc cung cấp thông tin, thông báo kết quả thụ lý, giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh do các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền chuyển đến theo quy định của pháp luật.

Đặng Thị Tình

                                           Phó Trưởng Ban Pháp chế HĐND tỉnh