Thành công của các kỳ họp HĐND phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó, công tác điều hành các phiên họp của Chủ tọa giữ vai trò rất quan trọng. Chủ tọa muốn điều hành kỳ họp theo đúng kế hoạch, phát huy được trí tuệ, trách nhiệm của đại biểu HĐND thì phải có kinh nghiệm, kỹ năng dẫn dắt, gợi mở và tạo không khí dân chủ, bảo đảm tính khoa học trong quá trình điều hành. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, trong thời gian qua, HĐND huyện Hạ Hòa luôn quan tâm, không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng công tác điều hành của Chủ tọa kỳ họp đối với hoạt động thảo luận, giải trình, chất vấn, trả lời chất vấn tại các kỳ họp HĐND.
Nhiệm kỳ 2016 - 2021, chất lượng các kỳ họp của HĐND huyện đã được nâng lên; công tác chuẩn bị, tổ chức kỳ họp HĐND được quan tâm thực hiện đúng quy trình, thủ tục và đổi mới. Hoạt động tiếp xúc cử tri, giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri cơ bản đáp ứng nguyện vọng của cử tri. Công tác điều hành của Chủ tọa kỳ họp đã phát huy được tinh thần dân chủ, trí tuệ tập thể trong bàn bạc, thảo luận trước khi xem xét, quyết định các vấn đề quan trọng ở địa phương. Hoạt động chất vấn, trả lời chất vấn và giải trình tại kỳ họp được coi trọng; thông qua đó đã làm rõ những vấn đề mà cử tri và Nhân dân quan tâm, giúp các cơ quan liên quan khắc phục thiếu sót, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động. Các nghị quyết của HĐND huyện được ban hành có tính khả thi và đi vào cuộc sống.
Từ thực tiễn điều hành các kỳ họp của HĐND huyện, để việc điều hành của Chủ tọa kỳ họp diễn ra đúng luật, đảm bảo về thời gian, nội dung, chương trình đã ấn định, trước kỳ họp trên cơ sở chương trình kỳ họp, Thường trực HĐND chỉ đạo xây dựng “kịch bản” điều hành của Chủ tọa kỳ họp, bảo đảm chi tiết, khoa học, thời gian cụ thể cho từng ngày họp, từng phiên họp. Trong quá trình điều hành kỳ họp, Chủ tọa kỳ họp luon bám sát kịch bản và điều hành linh hoạt, tạo không khí dân chủ, cởi mở, dành thời gian cho các nội dung trọng tâm và những vấn đề còn có nhiều ý kiến khác nhau để thảo luận, thống nhất, tạo sự đồng thuận cao trong các đại biểu. Lựa chọn các báo cáo trình bày tại kỳ họp, yêu cầu báo cáo trình bày ngắn gọn, tập trung vào các nội dung trọng tâm, giảm thời gian trình bày báo cáo tại hội trường, dành thời gian thỏa đáng cho hoạt động thảo luận tổ, thảo luận tại hội trường và phiên chất vấn, trả lời chất vấn, giải trình. Đối với những vấn đề phức tạp, Chủ tọa xem xét một cách toàn diện từ các góc độ khác nhau làm cơ sở cho đại biểu HĐND quyết định; kết hợp giữa phát biểu thảo luận tại hội trường với giải trình làm rõ để thuận lợi trong phiên thông qua nghị quyết.
Đối với hoạt động thảo luận của đại biểu (bao gồm thảo luận tại tổ và thảo luận tại kỳ họp) sẽ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả quyết định những vấn đề quan trọng tại kỳ họp. Do vậy, Thường trực HĐND huyện đã chỉ đạo các cơ quan tham mưu, giúp việc cho HĐND và các cơ quan liên quan được giao chuẩn bị các báo cáo, đề án, tờ trình, dự thảo nghị quyết,... trình tại kỳ họp bám sát kế hoạch chuẩn bị kỳ họp, chuẩn bị các tài liệu bảo đảm chất lượng, đúng tiến độ; cung cấp đầy đủ, kịp thời thông tin cần thiết để đại biểu có căn cứ, thời gian nghiên cứu, chuẩn bị các ý kiến thảo luận. Các đại biểu dành thời gian nghiên cứu kỹ tài liệu, nắm bắt tình hình thực tế tại địa phương,… để có những ý kiến phát biểu chất lượng tại kỳ họp. Chủ tọa kỳ họp khi điều hành phiên thảo luận, đã linh hoạt, gợi mở để đại biểu phát biểu và tập trung thảo luận vào những vấn đề sẽ xem xét thông qua tại kỳ họp và những vấn đề được đông đảo cử tri quan tâm.
Đối với hoạt động chất vấn, trả lời chất vấn và giải trình tại kỳ họp, được xác định là nội dung quan trọng và là một trong những tiêu chí đánh giá chất lượng, kết quả của kỳ họp HĐND; đồng thời cũng là hình thức kiểm tra năng lực của đại biểu HĐND, lãnh đạo UBND và thủ trưởng các cơ quan, đơn vị. Chính vì vậy, nội dung giải trình, chất vấn cần phải được lựa chọn đúng trọng tâm, trọng điểm, chú trọng vào các vấn đề mà cử tri và nhân dân quan tâm. Công tác lựa chọn nội dung giải trình, chất vấn và các vấn đề đưa ra kỳ họp để các đại biểu thảo luận được Thường trực HĐND huyện Hạ Hoà chuẩn bị chu đáo. Căn cứ vào các nội dung chất vấn, giải trình đã lựa chọn, đối tượng chất vấn, giải trình, Chủ toạ kỳ họp luôn dành 1/3 thời gian của kỳ họp cho hoạt động này, đây chính là phiên họp "nóng nhất" của kỳ họp HĐND và được HĐND huyện tiến hành truyền thanh trực tiếp trên hệ thống Đài truyền thanh huyện và chỉ đạo Đài truyền thanh các xã, thị trấn tiếp sóng và phát trên hệ thống loa truyền thanh để cử tri có điều kiện theo dõi nội dung phiên chất vấn, giải trình của kỳ họp cũng như giải pháp, định hướng, thời gian giải quyết sự việc và lời hứa của người trả lời chất vấn. Chủ toạ kỳ họp luôn đổi mới cách thức điều hành, theo phương châm tăng tính đối thoại, phát huy được trách nhiệm của đại biểu, gợi mở cho đại biểu phát biểu có trọng tâm, ngắn gọn, đi đến cùng nội dung chất vấn; làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm và đề ra giải pháp cụ thể để khắc phục. Trong quá trình điều hành, Chủ tọa kỳ họp xác định rõ trách nhiệm của từng cấp, ngành, người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, đơn vị địa phương; yêu cầu người được chất vấn đi thẳng vào vấn đề mà đại biểu quan tâm, không trả lời chung chung; đối với những nội dung liên quan đến nhiều ngành, Chủ tọa yêu cầu người có liên quan phối hợp trả lời làm rõ vấn đề. Sau phiên chất vấn, giải trình, Chủ tọa kỳ họp đánh giá những nội dung đã đạt được và chưa đạt được trong quá trình chất vấn và trả lời chất vấn, những điểm cần rút kinh nghiệm cho kỳ họp sau; làm rõ trách nhiệm của người trả lời chất vấn và giao nhiệm vụ cụ thể, thời hạn hoàn thành cho người được được chất vấn, đồng thời giao các Ban HĐND, các đại biểu HĐND huyện giám sát việc thực hiện. Đối với các “lời hứa” sau phiên chất vấn, giải trình mà chưa được giải quyết thỏa đáng, có thể tổ chức tái chất vấn để đảm bảo hiệu lực, hiệu quả thông qua chất vấn, giải trình tại kỳ họp.
Như vậy có thể nói, do được chuẩn bị chu đáo nên công tác điều hành của Chủ tọa kỳ họp trong phiên phiên chất vấn, trả lời chất vấn và giải trình tại các kỳ họp của HĐND huyện Hạ Hòa trong thời gian qua có nhiều đổi mới, góp phần vào thành công của các kỳ họp, nâng cao nhận thức và tinh thần trách nhiệm của các đại biểu HĐND, vai trò giám sát của HĐND đối với hoạt động của các cơ quan trên địa bàn huyện.
Lưu Quang Huy
TUV, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện Hạ Hòa